Bajkalsko jezero je dobilo ime od reči “bai – kul”, što znači “bogato vodom”, na jeziku naroda Kurikan, koje je naseljavalo ovo područje pre više od 1000 godina. Ono predstavlja simbol Rusije, a nazivaju ga još i Sveto more, Ruski Galapagos i Plavo sibirsko oko. Pretpostavlja se da je nastalo pre 25 miliona godina, za vreme poslednjeg ledenog doba (pleistocena), kada je klima bila dosta vlažnija i jedno je od najstarijih jezera sveta. Takođe, spada u sedmo jezero na svetu po veličini. Pored toga što se ubraja u najstarije jezero, ono zbog svoje dubine od 1620 m, predstavlja i najdublje jezero na svetu. U njemu se nalazi ukupno 1/5 slatke vode sveta.
Bajkalsko jezero zauzima prostor Južnog Sibira, u blizini granice sa Ruskom republikom Burjatijom, i površine je 31 500 km2 . Okruženo je planinskim vencima visokim između 1180 i 2575 m. Zapadno se nalazi Bajkalska gora, na istoku je Jablonovska gora, a na severu se nalazi Stanovojska visoravan.
Odmah posle Kaspijskog jezera, Bajkalsko jezero predstavlja drugo jezero po površini na prostoru Azije. Oblika polumeseca , ovo jezero je dužine 635 km i širine oko 48 km, dok ukupna dužina obale iznosi 2000 km. Nastalo je formiranjem procepa usled mnogih tektonskih kretanja, u prošlosti. Voda je kristalno čista, a njena temperatura tokom letnjih meseci iznosi oko 12 stepeni, a u zalivima i do 22 stepena. Koliko je voda čista, govori i činjenica da se koristi i za piće među okolnim stanovništvom. Zimi se zaledi do dubine od 1 m, i takvo ostaje od januara do maja. Skoro pet meseci tokom godine jezero je pod ledom. Prilikom zamrzavanja, hladni talasi koji udaraju o obalu se pretvaraju u ledene sklupture, veoma privlačne, naročito za oko turiste. Pre oko 100 godina, za vreme rata sa Japanom, Rusi su na zaleđenom jezeru postavili železničku prugu i preko nje prevezli čak 65 lokomotiva. U toku jeseni na jezero stižu jaki vetrovi, koji često dovode i do oluja, i prave talase visoke i do 6 m. Zbog jakih vetrova, zabeležene su i mnoge nesreće u kojima su tonuli putnički brodovi. Na ovom području, godišnje se desi do 2000 zemljotresa. Tako je 1892. godine zemljotres uništio oko 200 km obale, a 1959. godine, dno jezera se spustilo za 15 m.
U Bajkalsko jezero se uliva ukupno 336 reka, među kojima su najpoznatije – Selenga i Barguzin, a iz jezera ističe samo reka Angara, duga 1779 km. U jezeru se nalazi ukupno 27 ostrva, među kojima je najveće Olhon, površine 742 km2 . Među zalivima se izdvajaju – Barguzinski, Čivirkujski i Proval. Celokupna regija Bajkalskog jezera se sastoji od 5 rezervata, 3 nacionalna parka i 25 životinjskih rezervata. Najpopularnije letovalište ovog područja je Listvjaksa, sa oko 1500 stanovnika. Oko jezera se nalazi nekoliko manjih priobalnih gradova, kao i sibirskih sela, gde je stanovništvo uglavnom siromašno i ruralno, ali veoma gostoljubivo.
Bajkalsko jezero je bogato raznolikom florom i faunom, sa 1085 vrsta biljaka i 1550 vrsta životinja. U jezeru je nastanjeno oko 2700 vrsta ribe, od kojih 60 % žive samo u ovom jezeru (golomjanka, omul itd.), kao i 18 vrsta sunđera. Bajkalska foka je jedina slatkovodna foka na svetu koja je upravo nastanjena u ovom jezeru, a poznata je pod imenom Nepra. Ima ih oko 10 000 i tokom cele godine se hrane ribom iz jezera. Zahvaljujući sibirskoj tajgi koja okružuje jezero, nastanile su se i mnoge vrste ptica, među kojima je najpoznatija Tetrijeg gluhan. Među sisarima poznat je Sibirski samur, u čiju je čast 1916. godine osnovan Rezervat za samure, kako bi njihovo istrebljenje bilo sprečeno. Od biljaka je najpopularniji Močvarski cvet (Cirsium Palustre, lat.).
Bajkalsko jezero je ušlo u sastav UNESCO-a 1996. godine, odnosno, stavljeno je na listu Svetske baštine. Okolinu jezera krase oko 1200 arheoloških, istorijskih i kulturnih spomenika, od čega je 1000 po zaštitom države. Bajkalsko jezero predstavlja popularnu turističku destinaciju, koje posećuju turisti iz svih krajeva sveta. Godišnje ga poseti više od 300 000 turista. Zanimljivost za turiste predstavlja drveće na vidikovcima okolnih šuma, na koje turisti vezuju trakice, verujući da će tim činom ponovo posetiti Bajkalsko jezero.
Rusi imaju i Dan Bajkalskog jezera koji proslavljaju druge nedelje septembra, a jezero je proslavljeno u nekoliko ruskih narodnih pesama. Naučna hipoteza glasi – da je Bajkal u prošlosti bio jezero, da je sada more, a da će u budućnosti biti okean.
